27 Mayıs 2010 Perşembe

Gyantse - Şigatse / Panchen Lama

Gyantse, Lhasa ve Sigatse’den sonra Tibet’in üçüncü büyük şehri. Gyantse Tibet’in Çin etkisini en az almış kentlerinden birisi. Sabahtan buradaki Pelkor manastırı ve Kumbum stupasına gidiyoruz. Her ikiside 1440’lı yıllardan kalma. Pelkor manastırına giden yoldaki iki katlı tipik Tibet evleri bir harika. Kimisi alt katını bakkal dükkanı gibi kullanırken, kimiside ahır olarak kullanıyor.




Pelkor manastırı ve Kumbum stupası yan yana iki yapı. Daha önceden burada Budizmin diğer kollarınıda temsil eden 15 ayrı manastır varmış ama bunlardan şu anda sadece bu ikisi ayakta. Burada rahipler tarafından beslenen bir sürü köpek var, hepside güneşin altında tembel tembel uyuyorlar.

Pelkor manastırındaki heykellerin çoğu kilden yapılmış. Kumbum stupası ise sekizgen tasarımı, teraslı dış mekanı ve çok katlı iç mekanı ile Tibet mimarisinin en çarpıcı örneklerinden biri. Yeni restore edilmiş olduğu için dış kısmındaki boyalar pırıl pırıldı.


Öğleye doğru 2,5 saatlik bir yolculuktan sonra Şigatse’ye ulaştık. Yol yine çok kötüydü ve yer yer su taşmaları sonucu yok olmuştu. Şigatse Tibet’in ikinci en büyük kenti ve buradaki Taşilhunpo manastırıda şu ana kadar gördüklerimizden farklı olarak gerçekten yaşayan bir manastır. Burayı 1. Dalai Lama kurmuş. Tibet’te Kültür Devriminden en az etkilenen manastırlardan biri olduğu söyleniyor, kim bilir belkide Çinlilerin bir şekilde 10. ve 11. Panchen Lama’ları kontrolleri altında tutmalarından kaynaklanıyor bu durum.

Şigatse Panchen Lama’ların şehri. Panchen Lama’lar Tibet’te Dalai Lama’dan sonra gelen ikinci önemli ruhani liderler ve reenkarne olarak yeniden doğan Dalai Lama’ları tespit etmede önemli bir görevleri var. Şu an da iki ayrı kişi Panchen Lama olarak kabul ediliyor. İlki 1989 doğumlu Gedhun Choekyi Nyima. 1995 yılında Dalai Lama tarafından 11. Panchen Lama olarak tespit edildikten kısa bir süre sonra ailesi ile birlikte Çinliler tarafından gözaltına alınmış ve o tarihten sonra kendisinden ya da ailesinden bir daha haber alınamamış. Çinli yetkililere göre şu anda 20 yaşında Tibet’te mutlu mesut yaşayan bir adammış ancak dünya kamuoyunun elinde onunla ilgili olarak sadece altı yaşında çekilmiş bu fotoğraftan başka bir şey yok.

İkinci ve ortalıkta olan Panchen Lama ise 1990 doğumlu Gyaincain Norbu. Çinliler tarafından Tibet’li yetkililere seçtirilen Panchen Lama. Anne ve babası komünist parti üyesi olan bu genç bu yıl içinde Çin Halkları Politik Konsültasyon Komitesine üye olarak atanmış ve sıkı bir gözetim altında Beijing’de yaşıyor. Şu anda 75 yaşında olan 14. Dalai Lama’nın ölümünden sonra yerini alacak reenkarnasyonunun bulunmasında danışılacak en önemli kişilerden biri olması Çinlilerin bu konudaki inadını açıklamaya yeter sanırım.


Şigatse’de ki Taşilhunpo manastırı ise geleneksel olarak Panchen Lama’ların evi. Eskiden bu manastırda 5000 civarı rahip yaşarken, şu anda bu sayı 700-800 civarındaymış. Rahiplerin yaşadıkları binalarda manastırın içinde olduğundan burası adeta büyükçe bir köy görünümünde. Bizim gittiğimiz saatlerde daha çok 11-12 yaşında çocuklar etrafı süpürerek temizlik yapıyorlardı. Benim gittiğim tarihte 9 yaşında olan Çinlilerin Panchen Laması ise henüz bu geleneksel evini görmemişti.