Tamil Kadınları ve Çay

Sri Lanka’nın dünyanın neresinde olduğunu bilmeseniz bile, eminim Seylan çayını mutlaka biliyorsunuzdur, hatta tatmışsınızdır. Ya ayrılıkçı örgüt Tamil Kaplanları ??? Eminim haber bültenlerinden mutlaka kulağınıza çalınmıştır. Peki ya, ikisinin bağlantısı ??? İşte o da bugün mavilimon’da...

Daha önceki yazılarımdan birinde ülkede iki ayrı etnik grup bulunduğunu yazmıştım sanırım. Sinhaliler ve Tamiller. Her ikisinin dili de ülkenin resmi dili kabul ediliyor. İki grup arasındaki en önemli farklardan biri de Sinhalilerin Budist, Tamillerin ise çoğunluğunun Hindu olması.

Ülke nüfusunun %9’unu oluşturan Tamilleri, ülkede pek çok terör eyleminden sorumlu Tamil Kaplanları dolayısıyla daha önceden duymuştum, Ülkenin kuzey ve doğusunda yoğun olarak yaşadıklarını ve bu bölgelerde ayrı bir devlet kurmak istediklerini, bu bölgelerdeki kimi yerlere, deyim yerindeyse Sri Lanka devletinin giremediğini biliyordum. Ülkenin 60. bağımsızlık kutlamalarının hemen sonrasına gelen gezimiz öncesi, Tamiller de bu kutlamalara bir kaç yeri bombalayarak katılmışlardı. İşte bu ruh hali içinde hayran hayran Nuvara Eliya’nın çay bahçelerini ve oralarda renk renk elbiseleri ile deyim yerindeyse huzur içinde çay toplayan kadınları seyredip giderken, bu kadınların Tamil olduklarını öğrenmek tabiki çok şaşırttı beni. Hani bunlar terörist, ayrılıkçı falan değilmiydi??

Efendim, meğerse durum öyle değilmiş....Bu Tamiller de iki çeşitmiş... Ülkenin kuzeyindeki ayrılıkçı Tamiller, 10. yüzyıldan beri, kuzey Hindistan Tamil Krallıklarının bu ülkeye yaptığı akınlar sırasında bu ülkede kalanların, yada tarih boyunca göç edenlerin torunları imişler ve adanın aslında orjinal sakinleri olduklarını iddia ediyorlarmış. Her bir çay yaprağına ayrı ayrı parmakları dokunan o güleç yüzlü kadınlar ise, İngilizler tarafından, 19.yüzyılda Hindistan’ın Tamil Nadu bölgesinden çay plantasyonlarında çalışmak üzere gönderilen grubun torunları imiş. Hayatları ise son dönemlerde dahil pek de kolay geçmemiş. İlk gelenlerin pek çoğu zorlu çalışma koşulları ve alışık olmadıkları serin iklim dolayısıyla fazla yaşayamazken, 1964 yılında pek çoğu Hindistan’a geri gönderilmiş. Geride kalanlara vatandaşlık hakkı verilmesi ise ancak 1990’lı yılları bulmuş. Sosyo ekonomik durumlarını sorarsanız; ulusal ortalamanın altı...

Ülkedeki çay plantasyonlarının gelişmesine çok büyük katkıları olan bu kadınlarla ilk karşılaşmamız, Nuvara Eliya’daki ilk günümüzdeydi. Ziyaret ettiğimiz çay fabrikasında biz çay üretimi ve çeşitleri hakkında bilgi alırken, onlarda rutin çalışma gününü şenlendiren, biz turistleri ilgi ile izliyorlardı. Fabrika zaten 19.yüzyıldan, içerinin karanlığında çalışanlarınsa daha yeni vatandaş oldukları düşünülürse, ortam yüzyıl öncesinden çok ta farklı olmamalı diye düşündüm. Elim işte, gözüm oynaşta misali, kulağım çay üretimi anlatımındayken, gözüm kadınlarda elim ise onların gülen gözlerinden aldığım cesaretle fotoğraf makinesinin denklanşöründeydi. Sonrasında çektiğim fotoğraflara bakarken, yüzyıl öncesinden kalma hayaletlerde mi yakaladım acaba diye düşünmeden edemedim...

Bu arada kulaklarımın yaptığı çalışmada hiç fena olmadı.. Tarihçesiydi, üretim şekliydi falan filan boşverin, ama bir dahaki sefere, bizim marketlerde de rastlanan Seylan çaylarından almaya karar verirseniz, işte en iyisinde başlayarak çayın derecelendirilmesi
- BODF: Broken Orange Pekoe Fannings – Bizim damak zevkimize en yakın olanıymış
- BOP: Broken Orange Pekoe – bir öncekine göre daha açık
- BP: Broken Pickle- yaprak dışında sapınında kullanıldığı bir tür.
- Fannings: Büyük Yapraklı
- BMF: Broken Mixed Fannings – yine sapı ile karışık yapraklar
- Dust 1: yüksek kalite çay poşetinde kullanılan toz
- Dust 2: sadece çay poşetinde kullanılan toz diyelim bunada....

Fabrika görüntüleri ve bu bilgiler sonucu hayatımda olan önemli bir değişimi de sizlerle burada paylaşmadan edemeyeceğim. Artık asla ve katiyen poşet çay içmiyorum. Şık poşet çayları, ve kullanım kolaylığı günleri artık mazide kaldı. Meğerse, benim bayıla bayıla içtiğim o poşetlerin içine resmen yerlerden süpürdükleri çay döküntülerini doldurmaktalarmış. Süpürme derken, çalı süpürge ile süpürmeyi kastediyorum. Adamların bu süprüntüleri de sonra 1. ve 2 kalite toz diye adlandırmaları da, sakın fabrikanın o günkü temizlik düzeyiyle alakalı olmasın diye aklıma gelmedi değil. Sonradan okuduğum kaynaklar 1. kaliteyi tozun mikron büyüklüğü ile değerlendirirken, 2. kaliteyi ile derecelendirmeye bile sokmamış, ama ben gene de kendi günlük temizlik düzeyi açıklamamdan son derece tatmin olmuş vaziyetteyim bilmiş olun.

Bu orada çay tanımlamaları içinde geçen orange’ın bizim bildiğimiz portakalla hiç bir ilgisi olmadığı genel kültür bilgisini de burada eklemeden geçemeyeceğim. Sizde, benim gibi daha önceden bu çaylarda hep bir portakal tadı arayıp ta bulamayanlardansanız, meraklanmayın meğerse o portakal sadece rengini ifade etmekteymiş. Hep portakal kelimesinin yanında duran ve benim yerel dilde bir şeyler herhalde diye düşündüğüm pekoe ise, İngilizce peak- tepe, yükseklik kelimesinin bir hayli bozulmuşu olup, yüksek yerlerde yetişen kaliteli çayın bir ifadesi imiş....

Fabrikalarda çalışan Tamil kadınlarını görmüştük ama asıl tarlalarda çalışanlarla karşılaşmak ancak ertesi güne denk düştü. Sabahın erken saatlerinde Nuvara Eliya’dan ayrılıp döne döne uzanan yollardan aşağılara doğru inmekteydik. Önceki gece yağan yağmurun pırıl pırıl parlattığı çay yapraklarını, sabah güneşi şıkır şıkır şıkırdatmaktaydı.

Sonra bir tepenin yamacında, yeşilin arasına serpiştirilmiş renk renk çiçekler misali onlar çıktı karşımıza. Otobüsün kısa molasında elimde fotoğraf makinası, koşa koşa başladım tepeye tırmanmaya. Ben nefes nefese onların bulunduğu yüksekliğe ulaşmaya çalışıyorum, onlarsa ben ve arkamdan gelen bir iki fotoğraf makinalı yabancının garip halleri ile bayağı bir eğlenmekte. Ama sonra sözle olmasa da, bakışmalarla ve gülüşmelerle bayağı bir anlaşıyoruz. Bol bol fotoğraf çekiyorum. Sonra onların merakı da ağır basıyor ve hep beraber otobüsün yanına kadar iniyoruz, ve ayrılmadan önce çektiğim son kare fotoğraf, bu güzel kadınların 19.yüzyıldan başlayan öykülerini beynime, görüntülerini ise hiç unutulmamak üzere kalbime kazıyor ve biliyormusunuz şu sıralar ne zaman bir bardak Seylan çayı içsem, acaba onlardan birinin parmakları değdi mi diye düşünmeden edemiyorum....