Fez - FAS

Fas’ın bence en güzel ve en otantik şehirlerinden biri olan Fez’e ulaştığımızda öğleden sonra saatleri yavaş yavaş akşama dönüyordu. Burada iki gece bir İngiliz’in sahibi olup işlettiği Dar el Menia isimli otelde kalacağız. İki gece için 120 euro’ya anlaşmıştık. Otelde sahibi Graham ufak kızı ile birlikte yaşıyor ve oldukça iyi bir servis veriyor. Yaklaşık bir ay önce e-mail adresimize oteli ve kenti tanıtan, çeşitli ipuçları içeren altı sayfalık bir doküman yolladı. Fez’e ulaşmadan bir gün öncede geliş detaylarımızı öğrenmek için bir e-mail daha attı. Belirttiği otopark’a ulaştığımızda onu telefonla aradık ve adamı gelip bizi hemen aldı ve otele götürdü.. Seyahatimizde hep eski şehirlerin içinde otellerde kalmayı tercih ettiğimiz için, bu otelleri bulmak en büyük sorunlarımızdan biri oldu. Dolayısıyla Fez’de aldığımız bu servis tek kelime ile harikaydı..

Dar el Menia daracık sokaklardan geçilerek gidilen, son derece güzel detaylar ve aksesuarlarla restore edilmiş, eski bir Fas evi. Özellikle kaldığımız oda bir harika. Graham burayı beş yık kadar önce 16.000 pound’a almış..Dayanamayarak emlak fiyatları Türkiye’ye göre oldukça ucuzken sevgili ile hemen böyle bir yerde yaşayabilirmiyiz diye hayal kuruyoruz. Sonuç negatif…Çok güzel bir ev olmasına rağmen, Medina’nın daracık yollarından evler fazla ışık almıyor. Evden dışarı çıktığında da burada sürekli yaşayan biri için fazla yapacak bir şey, hava alınacak bir yer yok..

Oda da biraz dinlenip, akşamüzeri içkilerimizi aldıktan sonra, önce biraz dolaşmak, sonra da akşam yemeği yemek için dışarı çıktık. İlk geceki yemek durağımız Cafe Clock. Hemen hemen bütün rehber kitaplarda adı geçen, eski Fez’de ünlü bir cafe. Yabancıların ve parası olan Fas’lıların geldiği, hafta içi çeşitli konserlerin düzenlendiği hoş ama biraz fazla her yere masa tıkıştırılmış bir yer…

Yemek sonrası biz ağır ağır otele dönerken, eski Fez’de yüzyıllardır sürdüğü gibi dükkanlar yavaş yavaş kapanıp, ortalık derin bir sessizliğe, biraz da ürkütücü bir tenhalığa  bürünmeye başlamıştı. Otelin bulunduğu ve kimi bölümleri sadece bir kişinin geçebileceği kadar dar olan sokak gecenin karanlığında oldukça ürkütücü, ve hiç ışık yanmıyor.Evlerin dışa açık penceresi olmadığı için sızan bir ışık da yok, ama akşam çıkmadam evvel Graham ile konuşmuştuk. Burası çıkmaz bir sokak ve burada yaşayan herkes birbirini tanır, yabancı biri derhal dikkat çeker demişti.Burada yaşadığı beş yıl içinde her hangi kötü bir olayla karşılaşmadığını da ekledi…

Gece ara ara sürekli yağmur yağmasına rağmen sabah kalktığımızda hava açmıştı ve otelin terasında keyifli bir kahvaltı yaptık. Bu arada otel ile ilgili dün akşam aklımıza takılan bir sorunun cevabını da öğrendik. Buzdolabı gibi evin büyük eşyaları, sokağın dar bölümlerinden geçmeyeceği için, yan komşunun bahçesinden yukarı çekilip, bizim otelin terasından tekrar aşağıya sarkıtılmış. Buralarda taşınmak bayağı ciddi bir iş olsa gerek, bir doluda güçlü kuvvetli adam lazım..

Kahvaltı bitimi,kendimizi dünyanın en büyük ve en iyi korunmuş Ortaçağ İslam kentlerinden birinin sokaklarına attık.. Fez şehrinin tarihinde hareket 818 yılında Cordoba’dan sürülen yüzlerce Müslüman ailenin şehre gelmesi ile başlıyor. Bunlardan bir süre sonra Tunus’dan gelen 300 ailenin yardımı ile Fez , Fas’da İslam ve Arap kültürünün merkezi oluyor.

1250 yılında Merenitler Fez’i emperyal şehir statüsüne çıkartarak burada çok önemli binalar inşa etmeye başlıyorlar.Fes el-Bali olarak bilinen bu eski kentin batısına da yeni Fez anlamına gelen Fes el-Jedid ismini verdikleri kenti kurmaya başlıyorlar. Bizim bugün bildiğimiz asıl yeni Fez, Ville Nouvella 1912 yılında sonra manda döneminde kurulmuş olan yeni ve modern bir şehir…

Biz tüm günü Fes el-Bali’nin  sokaklarında geçirmeye başlıyoruz. Bu şehrin daracık labirant misali sokaklarında Endülüs’den gelen ustalarca inşa edilmiş çok değerli binalar var.Ebu İnan medresesi ve dünyanın en eski üniversitelerinden biri olan Karaviyin medresesinin de merkezi olan Karaviyin Cami bunlar arasında.

Fez’in en güzel suoklarından biri, ağaçların gölgesi altında ki Henna yani kınacılar çarşısı. Biraz da acemiliğimizden faydalanan Muhsin burada bizi yakalıyor ve küçücük dükkanından çıkmamıza müsaade etmeden, o güzel mavi beyaz desenlerle süslü Fes seramiklerinden bir dolu satıyor. Burada adet olduğu üzere saatlerce süren pazarlık, nane çayı ile renkleniyor. Daha sonra Muhsin bizi yandaki bir binanın çatısına çıkardı ve oradan bu harika kente tepeden baktık, fotoğraf çektik..

Bu arada Henna souk hakkında ilginç bir bilgi.Merenitler zamanında 1286-1307 arası yaşamış Ebu Yakup Yusuf burada çok büyük bir akıl hastanesi inşa ettirmiş. Aynı zamanda ne ilgisi varsa leyleklerinde tedavi edildiği bu hastane 1944’e kadar buradaymış. !6 yüzyılda gezgin Afrika’lı Leo’da iki yıl burada çalışmış.

Muhsin’den kurtulmamız biraz zor oldu ama Muhsin’i bıraktık demirciler çarşısının oralarda Hamza’yı bulduk, bizi Fez!in meşhur dericiler çarşısına götürmesi için anlaştık. Rehberlik lisansı olmayanların, turistleri gezdirmesi yasak olduğundan Hamza bizi Ortaçağ’dan beri derilerin tabaklandığı Vadi Fez bölgesine götürmek için kocaman bir daire çizdirdi. Polise yakalanmamak için labirent sokaklarda neredeyse yirmi dakika kadar yürüdük. Sonra Hamza bizi ağbim dediği bir adama teslim etti. O ağbi aldı bizi tabakhanelerin görülebileceği, deri veçeşitli hediyelik eşyaların satıldığı çok katlı bir binanın çatısına çıkarttı ve başka bir adama teslim etti.  Buraya kadar iş casusluk hikayeleri gibi gittiyse de, çatıdan derilerin nasıl işlendiğini gördük, bilgi aldık. Daha önce de görmüş olmama rağmen feci bir kokunun eşlik ettiği çarpıcı bir manzara….

Sonrasında bu dükkandan alışveriş yapmadan çıkmanın hemen hemen mümkün olmadığını bildiğimizden, konuyu fazla uzatmayıp bir kemer alıp ellerinden kurtuluyoruz..

Etrafta yenecek doğru dürüst bir şey bulamadığımız için öğle saatlerinde hem biraz dinlenmek, hemde biraz bir şeyler yemek için otele dönüyoruz. Öğle yemeği menümüz sokaktaki bakkaldan aldığımız sıcacık yuvarlak pide benzeri ekmek, tanıdık bir Fransız eritme peynir ve otelden aldığımız ufak bir şişe buz gibi beyaz şarap. Lezzetli bir ziyafet oluyor..

Öğle yemeği sonrası biraz dinlendikten sonra, kendimiz tekrar sokaklara attık. Yarın sabah buradan ayrılırken elimizde çok fazla eşya olmasın diye, yapılan alışverişlerin torbalarını arabaya yerleştirip, daha yavaş bir tempo ile tekrar sokaklara dalıyor, ufak tefek bir şeyler alıyor, dinlenmek için cafelerde nane çayı içiyoruz.

Burada Fransızlardan kalan inanılmaz bir cafe kültürü var. Bizde ki kahvehanelerden farklı, kaldırım kenarına dizilmiş ufak masaları ile tipik Fransız kafelerine çok benziyorlar ama müşteri profili turistleri saymazsak Ortadoğulu, yani %99’u erkek. Kahve yada nane çayı içiyorlar. Zaten burada çay dendimi direkt şekerli nane çayı geliyor. Siyah çay ya da şekersiz istediğinizi ayrıca belirtmeniz lazım.

Ben daha önceki Fas gezimde tajinli, kuskuslu ve bol kuzulu Fas mutfağını çok beğenmemiştim ama hem Behçet bir denesin, hem de buralara gelmişken yemeden dönmeyelim diye bu akşam otel sahibinin tavsiye ettiği, yerel yemekler sunan bir evde yemek yiyeceğiz.

Dar Hatim restaurant’ı kendi başına bulabilmek hiç kolay değil. Aynı zamanda büyük bir aile evi olan bu restaurant’da kayınvalide-gelin pişiriyor, gelin servis yapıyor, oğlanlarda müşterileri otellerden alıp, sonra da geri götürüyorlar. Baba Fuat ise dekorasyon misali kasanın başına oturmuş. Şirin bir aile, son derece güzel ve tahminen karlı bir düzen oturtmuşlar.

Bizide evin oğullarından biri tam anlaştığımız saatte otelden alıyor. Neredeyse yarım saat civarı labirentlerde yürüyoruz. Bir restaurant olarak evin çok bir al benisi yok, önden bol bol meze geliyor sonra da seçtiğimiz ana yemekler. Ben sebzeli kuskus yiyorum, Sevgili de bademli pilav yanında et. Alkol yok, yine Cola’ya talim. Yemekler belki Fas mutfağının çok güzel örnekleri olabilir ama ikimizinde damak tadına pek uygun gelmiyor. Ortamda çok keyifli olmadığı için yemekler biter bitmez hemen otele dönüyoruz. Bizi getiren bu kez de geri götürüyor. Otantik bir Fas evinde, Fas mtfağı ama keşke bu gece daha keyifli başka bir yerde yeseydik. Zaten bu tüm gezimiz boyunca Fas mutfağını ilk ve son kez denememiz oluyor…