Hadramut Vadisi - Yemen

Başkent Sanaa’dan sonra Yemen bize daha başka sürprizler hazırlamaya ve kimi beklentilerimizi de karşılamaya devam etti. Güney Yemen’de bulunan ve Arabistan yarımadasının en büyüğü olan Hadramut Vadisi yüzyıllar boyunca bölgede ki en önemli kervan geçiş yollarına ev sahipliği yapmış. Vadinin içinde şehirden şehire giderken, yamaçlara yapılmış çamurdan evleri, şehirlere yapılmış yine çamurdan sarayları, yolları süsleyen palmiye ağaçlarını ve tarlalarda ki yeşil bereketi görünce bu bölgenin tarih boyunca bizler tarafından çok bilinmese de, bir dönem çok ciddi bir kültür birikimini sağladığını hemen hissedebiliyorsunuz.

Ama önce biraz Hadramut’a giden yol üzerindeki gözlemlerimi sizlerle paylaşmalıyım. Sanaa’dan Güney Yemen’deki Mukalla şehrine kadar olan yolu uçakla aldıktan sonra, Hadramut Vadisinin en büyük şehri, 30.000 nüfüsu olan Seyun’a kadar olan 4-5 saatlik yolu, benim çölün mekanik develeri olarak adlandırmayı seçtiğim cip’ler ile yaptık. Bu yollarda ve çölde deve ve cip hariç başka bir aracın ilerlemesi çok zor. Havanın aniden sıcağa doğru birden değişmesi, yolu olduğundan da zor hale getirdi. Gün içinde 43 dereceyi gördüğümüzü hatırlıyorum. Yemen sonunda benim çöl ve sıcaktan oluşan beklentimi karşılamıştı.

Eski çağlarda olduğu gibi, şimdide gelip geçen kervanlara ihtiyaçlarını sağlamaları için yol üzerinde kimi kontrol noktaları kurulmuş. Benzin istasyonu, market, fırın, araç tamirhaneleri ya da dört ayaklı tezgahlara kurulmuş küçük baraka dükkanlardaki seyyar satıcılar da ihtiyaç duyulacak pek çok şeyi bulmak mümkün. Bu küçük tezgahların arasında dolaşırken nihayet Yemen’e gelmeden önce okuduğum bir haberin de doğruluğunu ait ilk izleri burada buluyorum. Yemen’in dünyanın en çok silahlanmış toplumu olduğunu yazıyordu haber. Üç beş çeşit sebzenin sergilendiği bir tezgahın yanında görüyorum onları. Çeşitli boylarda tabancalar, Kalaşnikof markalısını tanıdığım tüfekler, çeşitli boyda kurşunlar ve el bombaları satışa hazır müşteri bekliyorlar.

Sıcak ve sürekli hoplaya zıplaya giden cip’in içinde yapılan bir yolculuk sonunda Seyun’da bizi harika bir otel bekliyordu. Hawta Palace Hotel , hem içi hem dışı geleneksel mimariye sadık kalarak, kimi bölümleri kerpiçten yapılmış beş yıdızlı bir otel. Yemyeşil bahçeleri, yüzme havuzu ve güzel yemekleri ile kelimenin tek anlamı ile çöl ortasında bir vaha. Havuz’da bir kaç tur kulaç attıktan sonra, ılık bir çöl gecesinde dışarıda yediğimiz barbekü, günün tüm yorgunluğunu üzerimizden alıyor.

Seyun, İÖ 1400 lü yıllardan itibaren vadide ki en önemli şehir, uzun yıllar boyu pek çok uygarlığa başkentlik yapmış, en son olarakta 19.YY da İngilizlerin kurduğu Hadramut özerk bölgesininin başkentliğini üstleniyor. Zenginliğin elde edildiği yer olan bu bölgede pek çok saray inşa edilmiş. Güney Yemen saraylar bölgesi demek yalnış olmaz sanırım. 1920-30 yılları arasında Sultan Mansur bin Galip ve oğlu Ali tarafından yaptırılan saray, dünyadaki bilinen en büyük kerpiç saray. Şu anda müze olarak kullanılan bina hem içten hem dıştan çok iyi korunmuş durumda. Bembeyaz duvarların ardındaki serin odalara girdiğinizde, tahta oymacılığının en güzel örneklerini görebileceğiniz pencerelerdeki kafeslerden, sarayın altındaki kent pazarının içeri sızan gürültüsü ve enerjisi sizi bir an önce dışarı çağırıyor.

Sarayın orta katların dan birinde yazar ve gezgin Freya Stark’ın 1935 yılında Yemen’de çektiği ressimler sergileniyordu. Resimlere bakarken Yemen’i çok özel yapan şeyi de keşfettim. Stark’ın objektifi ile yakaladığı görüntüler ile benim şimdi etrafta gördüklerim neredeyse birbirinin aynı. Zaman burada sanki daha ağır ilerlemiş, sosyal olaylar daha az iz bırakmış.

60 yıl önce de burada olsam aynı görüntülerin içinden bu kez canlı bir devenin tepesinde geçebileceğimi hiç zorlanmadan hayal ediyorum. Sonra 60 yıl az geliyor, 100-150 yıl önce de buraları aynen şimdiki gibi olmalı. Düş gücümü çok çalıştıran bir ülke oldu Yemen benim için. Bu kez de, beyaz keten kıyafetler içinde, yanında onlarca valizi, çadırları, uşakları, porselen yemek takımları ve kristal kadehleri ile seyahat etmeyi seven 19. Yüzyıl Avrupalı aristokrat gezginlerden biri oluveriyorum. Vadinin en görkemli şehirlerinden Shibam’ın üzerinden güneş batıyor, çadırımın önündeki şezlong’a oturmuş elimdeki kadehte nasıl soğutulduğunu hiç merak etmediğim harika bir beyaz şarabı yudumluyorum. Buhur ağaçlarının kokuları burun deliklerimde, Shibam sakinlerinin evlerine çekilirken ki son sesleri kulaklarımda. Güneşin ışıkları yavaş yavaş binaların arkasından yok oluyor. Kafanızdan hiç bir düşüncenin geçmediği, sizi tamamen içine çeken o özel anlardan biri. Birden yine şimdiki ben oluyorum, bir taşın üzerine oturmuşum ama karşımdaki görüntü aynı.